Europa dreigt achterop te raken op het vlak van batterijproductie en dat heeft alles te maken met een tekort aan grondstoffen, aldus de Europese Rekenkamer (ERK). Hierdoor zou de doelstelling om vanaf 2035 enkel nog volledige elektrische wagens op de markt toe te laten in gevaar kunnen komen.
Volgens de ERK zijn er de afgelopen jaren heel wat inspanning geleverd om de productie van batterijen in Europa te verhogen. En dat is ook nodig. Uit cijfers blijkt dat bijna 1/5 van alle nieuwe wagens in Europa elektrisch is. Om die cijfers te blijven verhogen met 2035 in het oog, is productie op eigen bodem primordiaal. Als is het maar om de kost hiervan te proberen drukken. Máár, de EU lijkt de concurrentiestrijd nu te verliezen. Voornamelijk China, die 76% van alle accu’s ter wereld produceert, is hier de grote winnaar. De in 2018 bedachte strategie van de Europese Unie om wereldleider te worden dreigt zo op een flater uit te draaien.
Drie oorzaken
Als eerste oorzaak laten fabrikanten van accu’s de EU vaak links liggen wegens het uitblijven van financiële stimulansen. Tussen 2014 en 2020, gaf de EU maar 1,7 miljard euro aan subsidies, bovenop de 6 miljard euro die Duitsland, Frankrijk en Italië gaven tussen 2019 en 2021. Vooral de VS is hier een grote kaper op de kust. Bedrijven die batterij produceren of mineralen recycleren krijgen rechtstreekse subsidies van de Amerikaanse overheid. In de eerste helft van 2021 ging zo bijna 7 miljard dollar naar de batterij-industrie. Het is dan ook logisch dat bedrijven kiezen voor een andere locatie dan de EU.
Ten tweede blijft de EU te afhankelijk van de invoer van grondstoffen. Zo stelt de ERK dat 87% van de hoognodige lithium uit Australië komt, 80% van het mangaan uit Zuid-Afrika en Gabon en 68% van de ingevoerde kobalt uit DR Congo. Zo goed als allemaal landen waar de EU geen handelsovereenkomst mee heeft. Europa kan sommige van deze mineralen wel zelf gaan delven, maar dat kan nog minstens 12 tot 16 jaar duren. Gezien de huidige leveringscontracten vaak maar twee of drie jaar geldig zijn, dan dit problemen geven om tegemoet te komen aan de toegenomen vraag.
In een derde en laatste reden blijven ook de prijzen op de markt stijgen. Zo is de prijs van nikkel meer dan 70% gestegen en voor lithium zelfs 870% en dat in slechts twee jaar tijd. Eind 2020 lag de productiekost op € 200 per kWh, terwijl er gemikt werd op de helft van dat bedrag. Deze aanhoudende stijgingen zorgen ervoor dat de prijs voor elektrische voertuigen onder grote druk staat. Een positief effect hiervan is dat het onderzoek naar alternatieve grondstoffen zoal natrium (zout) een sterk boost heeft gekregen.
Twee doemscenario’s
De auditors van de ERK stellen twee doemscenario’s als de Europese groei-verwachtingen niet worden ingelost. Een eerste mogelijkheid is dat de EU verplicht wordt om het verbod op voertuigen met een verbrandingsmotor in 2035 uit te stellen. Een andere mogelijkheid is het verschuiven van de productie buiten de EU, om het 2035 verbod toch nog te halen. Een groot verlies, ten kost van de auto-industrie en zijn vele werknemers in Europa.